Lựa chọn các vật liệu thân thiện với môi trường được coi là một giải pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề liên quan đến môi trường. Trong những năm gần đây, tại Việt Nam, sự quan tâm đặc biệt đang được dành cho việc sử dụng các vật liệu xanh, đặc biệt là trong lĩnh vực xây dựng và công nghiệp sản xuất. Điều này không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hướng phát triển bền vững, mà còn thể hiện sự cam kết của cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường và tạo ra một tương lai bền vững cho các thế hệ sắp tới.
Vật liệu xây dựng xanh là những loại vật liệu được sản xuất và sử dụng mà không gây hại cho môi trường, và chúng có khả năng tái chế hoặc tự phân hủy. Do đó, trong suốt quá trình từ quá trình sản xuất cho đến khi chúng hết hạn sử dụng, các vật liệu xây dựng xanh không tạo ra bất kỳ tác động tiêu cực nào đối với môi trường sống.
Tín hiệu tích cực từ việc ứng vật liệu xanh ở Việt Nam hiện nay
Vật liệu xanh không chỉ mang lại lợi ích to lớn cho cộng đồng xã hội mà còn hướng tới mục tiêu bền vững dài hạn. Hiện nay, một số cơ sở sản xuất và các dự án xây dựng lớn đã chuyển đổi sang việc sử dụng vật liệu xanh nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Hiện nay, trên thị trường xây dựng, vật liệu xây dựng xanh đã ngày càng đa dạng và phong phú. Chúng ta có thể thấy sự phát triển của các loại gạch không nung như gạch bê tông chưng áp, panel bê tông khí chưng áp và panel bê tông rỗng đùn ép. Ngoài ra, xu hướng mới bao gồm kính Low – E và kính Solar Control, có khả năng giảm lượng nhiệt truyền vào công trình. Điều này giúp giảm sự tiêu tốn năng lượng của hệ thống điều hòa và giảm lượng năng lượng tiêu thụ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
Ngày nay, nhiều nhà máy đã chuyển đổi sang sản xuất gạch không nung và sử dụng các cốt liệu tái chế từ nguồn phế thải công nghiệp. Đồng thời, các vật liệu xây dựng khác như xi măng, gạch bê tông lát hè, gạch đất sét nung và bê tông trộn sẵn cũng đã bắt đầu tích hợp phế thải từ các ngành công nghiệp như tro và xỉ nhiệt điện. Hành động này nhằm mục tiêu giảm thiểu lượng vật liệu tự nhiên tiêu tốn và đồng thời tiết kiệm tài nguyên, đồng lòng với xu hướng bảo vệ môi trường và xây dựng một tương lai bền vững hơn.
Hoạt động nghiên cứu và phát triển về vật liệu xanh đang nhận được sự quan tâm lớn của cộng đồng, bao gồm từ việc tìm kiếm các nguồn vật liệu tái chế đến phát triển các công nghệ sản xuất tiên tiến hơn. Điều này phản ánh sự cam kết của cộng đồng trong việc thúc đẩy tiến triển công nghệ và giúp xây dựng một tương lai bền vững hơn cho môi trường và cả xã hội.
Trong dự thảo “ Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng, Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, định hướng đến năm 2050”, Bộ Xây dựng ưu tiên các dự án sản xuất VLXD mới, dự án công suất lớn ở các vùng có điều kiện thuận lợi về nguyên liệu, có điều kiện phát triển công nghiệp, có điều kiện hạ tầng giao thông, gần thị trường tiêu thụ… khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, sản xuất VLXD, phát triển cơ khí chế tạo công nghiệp VLXD…
Khó khăn, hạn chế tồn tại trong việc ứng dụng vật liệu xanh tại Việt Nam
Mặc dù đã mang lại những hiệu quả tích cực từ những bước đầu tiên, việc sử dụng vật liệu xanh vẫn chưa được áp dụng rộng rãi. Quá trình chuyển đổi sang sử dụng loại vật liệu này vẫn đối mặt với những thách thức và khó khăn.
Trong buổi hội thảo tại triển lãm Vietbuild Tp.HCM 2014 về giải pháp phát triển bền vững trong sản xuất và sử dụng vật liệu xanh, Tiến sĩ Trần Văn Huynh, Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, lý giải rằng việc tiêu thụ vật liệu xanh ở Việt Nam chưa đạt mức độ mong muốn do nhiều nguyên nhân.
Theo ông, Chương trình 567 (Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020) được triển khai vào thời điểm kinh tế đang suy thoái, đầu tư công giảm, và thị trường bất động sản gặp khó khăn, dẫn đến thu hẹp thị trường vật liệu xanh tại Việt Nam.
Việc đầu tư vào sản xuất bê tông bọt và bê tông bọt khí ACC đang phát triển nhưng đối mặt với nhiều vấn đề. Trình độ công nghệ hiện tại còn thấp, trang thiết bị không đồng đều, dẫn đến chất lượng sản phẩm không ổn định và chưa đạt mức cao. Khi sản phẩm này được áp dụng vào xây dựng, thường không tuân thủ đúng theo chỉ dẫn kỹ thuật, dẫn đến việc vữa xây và vữa trát không đạt chất lượng mong muốn.
Ngoài ra, trong lĩnh vực kiến trúc và thiết kế nội thất, một số kiến trúc sư và nhà thiết kế đã bắt đầu tích hợp các giải pháp và vật liệu xanh vào các dự án của họ. Tuy nhiên, họ đối mặt với khó khăn trong việc thuyết phục chủ nhà đầu tư về hiệu quả và tính bền vững của việc sử dụng các vật liệu này. Sự thiếu hiểu biết và kinh nghiệm trong việc áp dụng các loại vật liệu xanh cũng là một trong những thách thức mà họ phải đối diện.
Ứng dụng vật liệu xanh trên thế giới
Không chỉ ở Việt Nam, vật liệu xanh còn được quan tâm và ứng dụng trên khắp thế giới:
Ở Liên minh Châu Âu, Ủy ban Châu Âu đã công bố các chính sách về xây dựng xanh nhằm khuyến khích việc thực hiện các thiết kế công trình thân thiện với môi trường và sử dụng vật liệu xanh. Những nguyên tắc này được áp dụng rộng rãi tại các quốc gia thành viên của Liên minh Châu Âu, và chúng phù hợp với các cam kết được đề ra trong Hiệp ước về biến đổi khí hậu của Châu Âu.
Ở Hoa Kỳ, Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ được giao trách nhiệm khuyến khích tính bền vững trong mọi giai đoạn của quá trình xây dựng – từ thiết kế đến vận hành. Tổ chức này đã phát triển hệ thống đánh giá và xếp hạng các công trình xanh LEED, trong đó bao gồm việc đánh giá việc sử dụng các vật liệu xanh thân thiện với môi trường. Chứng chỉ LEED được xem là một trong những đánh giá xanh hàng đầu trên thế giới, tuân thủ các quy tắc và tiêu chí nghiêm ngặt.
Singapore và các nước Châu Á, Có các cơ quan quản lý xây dựng đã đề xuất các bộ quy tắc, chính sách và hướng dẫn cải cách để thúc đẩy việc áp dụng vật liệu xanh với mục tiêu tạo ra quy trình tuần hoàn và mở rộng việc sử dụng chúng trong các dự án xây dựng hàng loạt.
Đồng thời, có nhiều chương trình đào tạo bền vững giúp nâng cao nhận thức và trang bị cho các kỹ sư, KTS, sinh viên những công cụ để giảm lượng khí thải carbon, sử dụng vật liệu hiệu quả.
Chúng ta đang chứng kiến một cuộc cách mạng trong ngành xây dựng, hướng tới một tương lai xanh và bền vững. Việc lựa chọn vật liệu xanh không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn là đóng góp quan trọng vào việc bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta. Sự hợp tác và nhất quán trong việc sử dụng vật liệu xanh sẽ giúp chúng ta xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, cho cả người và thiên nhiên.